Utrecht. Plangebied "2e Daalsedijk, fase 2 en 3". Archeologisch bureauonderzoek.: BAAC Rapport V-18-0166

In opdracht van de Nederlandse Spoorwegen (NS) heeft het onderzoeks- en adviesbureau BAAC een bureaustudie uitgevoerd in het plangebied “2e Daalsedijk, fase 2 en 3”, te Utrecht. In het plangebied is een bestemmingsplanwijziging op handen, waarbij voorzien wordt in een transformatie van het voormalige “Electrorailterrein” naar een gemengd gebied met woningbouw, bedrijven en voorzieningen. Met deze toekomstige ontwikkelingen zijn diepe bodemingrepen gebonden, waarbij de kans bestaat dat eventueel aanwezige archeologische waarden worden bedreigd. Uit het bureauonderzoek blijkt dat dat er in principe een middelhoge archeologische verwachting voor het gehele plangebied geldt op het aantreffen van archeologische resten vanaf de ijzertijd tot en met de middeleeuwen (complextypen: huisplaats, nederzetting). Dit komt overeen met de gebieden met een archeologische verwachting op de archeologische waardenkaart van de gemeente Utrecht. De kern van eventuele archeologische activiteiten is meer richting de Vecht, bij de Daalsedijk, op de hogere gronden te verwachten. Hier kan sprake zijn geweest van lintbebouwing langs de dijk. Derhalve geldt voor dit gebied een hoge archeologische verwachting op het aantreffen van archeologische resten vanaf de ijzertijd tot en met de middeleeuwen. Deze zone komt overeen met het gebied met een hoge archeologische verwachting op de archeologische waardenkaart van de gemeente Utrecht. Archeologische resten van deze bewoning kunnen bestaan uit onder meer paalgaten voor houten constructies als boerderijen en spiekers, andere kleine en grote kuilen als afvalkuilen, waterputten, waterkuilen, mestkuilen en rootkuilen, ophogingslagen als lemen vloeren en afvallagen. De kans op de aanwezigheid van resten van steenbouw als bakstenen muurresten en vloeren uit het einde van de late middeleeuwen is gering vanwege de ligging in een nat polderweidegebied, waarbinnen de kans op bewoning uit deze periode klein wordt geacht. Bij de Daalsedijk zelf dient rekening te worden gehouden met resten van een oud dijklichaam. Uit de nieuwe tijd A en B zijn alleen sporen van landgebruik, met name sloten, en/of stadsafvallagen te verwachten. In die tijd was het gebied in gebruik als weidegebied. Voor deze periode geldt een lage archeologische verwachting. Voor de nieuwe tijd C geldt een hoge archeologische verwachting op het aantreffen van resten van gebouwen behorende tot het spoor gerelateerde industriegebied (funderings- en muurresten van werkplaatsen, cokesoven met omgrachting, loodsen etc., spoorrails etc.). Tijdens saneringsactiviteiten in de jaren ’20 van de vorige eeuw, maar natuurlijk ook door recentere grondwerkzaamheden, zullen met name in het noordwestelijke en centrale deel van het plangebied, archeologische resten verdwenen zijn. Deze gebieden hebben een lage tot middelhoge verwachting toebedeeld gekregen. De uit de bouwdossiers bekende zones met verstoringen die dieper reiken dan 3,0 m –mv kunnen gevoeglijk worden aangeduid met een lage archeologische verwachting voor alle perioden. Archeologische resten uit de nieuwe tijd worden direct onder het recente ophoog-/egalisatiedek verwacht. Archeologische resten uit de ijzertijd tot en met de middeleeuwen worden in de (top van de ) oeverafzettingen van de Vecht verwacht. De top van de oeverafzettingen wordt verwacht vanaf 80/140 cm –mv. BAAC adviseert om bij bodemverstorende activiteiten voor het plangebied een archeologisch vervolgonderzoek uit te laten voeren in de vorm van een verkennend booronderzoek. Dit onderzoek heeft als doel de bodemopbouw binnen het plangebied beter in beeld te krijgen, en zodoende een betere archeologische verwachting voor het plangebied op te kunnen stellen. Het verkennende booronderzoek dient voorafgegaan te worden door het opstellen van een PvA. Ter hoogte van de vermoedelijke locatie van de cokesoven wordt door BAAC geadviseerd om, indien uit het verkennende booronderzoek blijkt dat er geen sprake is van diepreikende, recente verstoringen, aansluitend een karterend en eventueel waarderend proefsleuvenonderzoek uit te voeren. Het proefsleuvenonderzoek dient voorafgegaan te worden door het opstellen van een PvE. Het bevoegd gezag heeft besloten om het advies van BAAC voor een vervolgonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek voor de gebieden met een hoge en middelhoge verwachting over te nemen. In afwijking van het advies van BAAC is besloten dat ook de zones met een lage tot middelhoge verwachting door middel van een verkennend booronderzoek onderzocht moeten worden, omdat ook hier de landschappelijke en verstoringsverwachting getoetst moet worden. Voor de zone die aantoonbaar verstoord is tot op grote diepte (tot 2,70 m –mv, zoals aangegeven op de verstoringskaart) is geen nader archeologisch onderzoek noodzakelijk. Ook gebieden waar geen bodemingrepen worden gepland hoeven niet archeologisch onderzocht te worden. Het advies om op de locatie van de verwachte cokesoven aansluitend aan het verkennend booronderzoek een proefsleuvenonderzoek uit te voeren wordt door de bevoegde overheid als een minder geschikte oplossing beschouwd. De resultaten van het verkennend booronderzoek worden voor het hele plangebied in beschouwing genomen in relatie tot de voorgenomen bodemingrepen, alvorens te besluiten of en welk archeologisch vervolgonderzoek op welke locatie noodzakelijk is